Đàn Nhị Việt Nam

• Thông tin sản phẩm:

Đàn nhị còn được gọi là đàn cò, là một nhạc cụ thuộc bộ dây. Đàn sở hữu 2 dây cần có tên gọi là đàn nhị. Xuất hiện ở nước ta vào khoảng thế kỷ X, được người Kinh, Tày, Thái, Nùng, Dao, Mường, Khmer… dùng nhiều.

Đàn nhị còn với đa dạng tên gọi như:

• Người Kinh gọi là đàn líu
• Người Mường gọi là Cò Ke
• Còn người miền nam lại gọi đàn nhị bằng tên dân dã đàn Cò.

Mỗi dân tộc có đàn nhị với chút khác biệt trong cấu tạo. Tuy nhiên vẫn có cấu tạo nhiều sau:

Cấu tạo

Đàn nhị gồm những thành phần: Ống nhị (bát nhị), cần nhị, trục dây, dây nhị, cử nhị, cung vĩ.

Ống nhị (bát nhị)

Đây là một bầu cộng hưởng có tác dụng khuếch đại âm thanh của đàn, dài 13,8cm. Ống nhị có hình giống bông hoa rau muống. Một đầu được bịt kín bằng da rắn hoặc da kỳ đà. Đầu còn lại không bịt và xòe ra như rau muống đang nở. Chất liệu khiến cho ống nhị thường là gỗ cứng.

Cần nhị (cán nhị)

Có dáng thẳng, sắp đầu cán uốn mềm mại như ngã về phía ngược hướng với ống nhị, trong bóng vía uyển chuyển như cổ cò lã. Chính vì thế mà đàn nhị còn được gọi là đàn Cò.

Cần nhị được cắm xuyên qua ống nhị và dài 75,5cm.

Trục dây

Đàn nhị có 2 trục nhị, được gắn xuyên qua cần nhị và nằm cùng hướng với ống nhị. Để dây căng hoặc chùn tạo âm cao, trầm bằng cách vặn trục dây.

Dây nhị

Đàn 2 dây với thể được làm bằng tơ, nilon, kim loại. Đàn bằng dây tơ và nilon cho âm mềm mại, dịu dàng, còn đàn bằng dây kim loại có mang âm thanh rõ ràng. Trong 2 dây đàn thì mang một dây to nằm trong và một dây nhỏ nằm ngoài.

Cử nhị 

Cử nhị chính là một vòng bằng đồng hoặc tơ, được dùng để đặt giữ cần đàn, sở hữu thể trượt lên xuống. Hai dây đàn được xuyên qua vòng này trước lúc buộc vào ngựa đàn trên bá nhị. Hai dây đàn không chạy thẳng, đồng thời từ trục nhị tới ngựa đàn mà bị cử nhị bóp lại gần nhau. Điều này sẽ giúp đổi thay độ cao của dây đàn. Cửa đàn càng kéo về phía bát nhị thì âm càng cao, ví như kéo lên phía đầu cần nhị thì sẽ cho âm thanh trầm.

Như vậy để thay đổi cao đội của tiếng đàn nhị thì nên tác động vào trục dây và cử nhị.

Cung vĩ

Cung vĩ của đàn nhị nhìn như một cái cung. Phần cứng được làm từ tre, gỗ, với hình trạng uốn cong. Phần dây tạo âm thanh được làm bằng tơ hoặc lông đuôi ngựa. Cần phải luồn cung vĩ vào giữa 2 dây đàn do 2 dây đàn tương đối sát nhau. Có nghĩa không thể tách rời cung vĩ và đàn (trừ trường hợp dỡ ráp các bộ phận).

Tính năng

Âm vực của đàn nhị rộng hơn 2 quãng tám nên âm thanh nghe rõ ràng, trong sáng, mềm mại. Để giảm độ vang, đổi thay âm sắc hãy:

• Dùng đồi gối trái bịt một phần miệng loa xòe của bát nhị lúc ngồi trên ghế đàn.
• Sử dụng ngón chân cái chạm vào da của bát nhị trường hợp ngồi trên phản hoặc chiếu kéo đàn.

Khi đó, âm thanh của đàn nhị lại trở thành mơ hồ, xa vẳng, lạnh lẽ và tối tăm biểu thị rõ nét tâm trạng thầm kín…

Sử dụng

Đàn nhị đóng vai trò quan trong trong nghệ thuật hát Xẩm. Ngoài ra còn được sử dụng trong dàn nhã nhạc, phường bát âm, chầu văn, tài tử và dàn nhạc tổng hợp.  Ngày nay, đôi lúc đàn nhị xuất hiện trong dàn nhạc rock, pop để tăng màu sắc cho âm thanh.

Cách sử dụng: Tay trái giữ dọc nhị và bấm vào dây đàn bằng lòng ngón tay hoặc đầu ngón tay. Tay buộc phải cầm cung vĩ kéo đẩy để tạo ra âm thanh.

Có nhiều kỹ thuật đàn như ngón vuốt, ngón láy, ngón nhấn, ngón chuyền để cung vĩ ngắt, cung vĩ rung, cung vĩ rời, cung vĩ liền…